Qarnigii 19-aad, waxaa jiray isbeddel wayn ee ku yimid hanaankii noloshii dhaqan-dhaqaale ee bulshooyinkii reer Yurub, taas oo raad ku yeelatay qaabkii wax soo-saarka iyo qaybsiga. Hanaankii siyaasadeed ee fiyudaalka ahaa ayaa wuxuu yeeshay weji hanti-goosi. Arintaasi waxay xowli-orod u yeeshay hor u mar ku yimaada taranka dadka, dhaqaalah, cilmiga, farsamada tiknikada ah iyo teknolojiyada. Waxaa isbedel kala wareeg ah uu ku dhacay hanaankii qorshaynta iyo mulkiyada samaynta siyaasad dowlad-qomiyadeed, taas oo uu la socday hanaanka kabitaalka. Arimahaas ayaa waxay buux-dhaaf u keeneen mug-xuduudkii qaaradda Yurub iyo qowmiyadihii ku noolaa. Sidaa darteed ayaa dadkeedii waxay u fateheen adduunka dibadda meelihiisii ugu godnaa, kuwaas oo noqday Afrika iyo Asiya. Waxaa xusid mudan, kacaankii wershadaha ee Yurub in laga dhaxlay hor u mar laba wajiile ah (+ -), kaas oo aanan isku si looga qiimayn caalamkii gumaystayaasha iyo kuwii la gumaysanaya! ! y. Kacaankaasi oo Yurub u saamaxay in ay noqdaan bulshooyin wax gumaysata ayaa Afrika iyo Aasiya ka dhigay bulshooyin la gumaysto.

Waxaa kale oo xoojiyay midnimada Jarmalka dareenka qowmiyadeed oo ay ka dhaxleen dagaalkii uu Napoleon Bonaparte ku qabsaday dadyowgii Yurub iyo maamulladoodii. Dagaaladii, bulshooyinkii Jarmalka ahaa, ay ku qaadeen ciidamadii Napoleon, maahayn mid ay ku dalbayeen oo keliya in ay isaga kiciyaan ciidamada ku habsaday dhulkooda. Balse wuxuu ahaa mid ay ku diidanaayeen dhaqanka Faransiiska ee fara-gelinta baŽan ku hayay bulshadooda. Rag wax qora, filosofiin iyo kuwo suugaan tiriya oo Jarmal ah ayaa ka qayb-qaatay tallaalka aragtida ay Jarmalku ku baadi-goobayeen in ay qaran noqdaan. Raggaas oo aragtiyaalkoodii illaa maanta jaamacadaha Yurub lagu derso, waxaa kamid ahaa Goethe, Schiller, Herder, Kant, Fichte iyo Hegel! ! . Dareenkii ay raggaasi reebeen ayaa wuxuu dhaliyay in dad-waynuhu ku baraarugo baahida ay bulshadu u qabto hor u mar dhaqaale iyo dowlad-dhexe oo siyaasad urursan leh. Ogow oo arintani waa tusaale kale oo inoo bidhaaminaysa xubnaha bulshada ee aragtida xambaarsani, in ay yihiin kuwa ummadaha u tilmaama siday isu ururin lahaayeen.

Gobolka Prussia ayaa wuxuu u muuqday midka calanka u siday madax-bannaanida Jarmalka. Taasina mahaddeeda waxaa iska leh hoggaamiyayaal daacad ah oo gobolka u kacay bilowgii qarnigii 19-aad. Waxaa kamid ahaa Karl vom Stein iyo K. A. von Hardenberg. Inkasta oo shirkii lagu qabtay Wien 1814-kii lagu gaaray heshiis ay qaybo kamid ah dowladihii Jarmalka ku dhiseen Is-bahaysiga Jarmal, misana ma noqon mid buuxiya aragtidii u muuqatay dadka qowmiyiinta ahaa. Hor u markii wershadaha ayaa wuxuu khasbay in sanadkii 1834-kii ay dowladihii Jarmalku samaystaan waddo tariin ee xiriirisa degmooyinkooda iyo nadaam cashuur-qaadis oo ay ka midaysan yihiin. Kaddib waxaa xoogaystay dhaqdhaqaaqa qowmiyiintu ay ku dalbayeen Jarmal urursan oo mid ah. Waxaa jiray dhacdooyin siyaasadeed iyo dagaallo ka dhacay Jarmalka bartamihii qarniga. Arrimahaas oo sii xoojiyay ! ! isu lugo-duwashada dadka Jarmalka ah ayaa waxaa kamid ahaa :

1. Kacdoonkii maarso 1948-kii oo ay dad-waynuhu ku doonayeen in dowladaha is-bahaystay ay raadiyaan Jarmal mid ah.

2. Fal isku-day ahaa oo boqorkii Prussia ee la oran jira Fredrick Willhelm IV (1840-1861) uu sanadkii 1849-kii ku damcay in uu ku mideeyo Jarmalka, taas oo Jarmalka ka dhigtay waqooyi iyo koonfur.

3. Dagaalkii toddobada toddobaad Sevsn Weeks War, ee socday 14-kii juun illaa 26/ 7- 1866-kii. Wuxuu dhex-maray Prussia oo ay la socdeen bulshooyinkii ka jiray waqooyiga Jermaaniya iyo Awsteriya oo ay la socdeen bulshooyinkii ka jiray koonfuta Jermaaniya.

4. Dagaalkii dhex-maray Jarmal iyo Faransa 1870-1871. Kaas oo soo gunaanaday geedi-socdkii taariikhiga ahaa oo ay Jarmalku ku doonayeen midnimo iyo madax-bannaani.

Otto von Bismark ee ahaa hoggaamiyihii horseeday dowladda is-bahaysiga ah ee Jarmalka maanta ka jirta, ayaa iyada oo uu dagaalkii weli socdo, bishii janaweri sanadkii 1871-kii wuxuu ku dhawaaqay halhayskiisii caanka noqday ee ahaa :

" Dadka Jarmalka ahi ma doonayaan barlamaano midaysan oo keliya, ee dhiig iyo maskax mid ah ayay doonayaan ". (Swedish National Encyclopedia. 1993. Vol. 23 pp. 563-564).

18/ 1- 1871-kii ayaa loo aqoonsan yahay maalintii midnimada Jarmaaniya. Maalintaas ayaa boqorkii Prussia King Wilhelm waxaa loo magacaabay boqorkii boqorrada Jarmalka, isla goobtaas ayaa loogu geliyay taajkii imbraadoornimada.

Hor u kacaas siyaasadeed ee xooga leh oo ay Jarmalku ku guulaysteen waxaa u weheliyay hor u kac dhaqaale oo u suurogeliyay, iyaga oo curdun ah, in ay kamid noqdaan xoogaggii gumastayaasha ahaa. Damaca gumaysi-doonka ah ee Jarmalka, markiisii hore, maahayn guddoon istraateeji ah oo ay dowladdu qaadatay, bal wuxuu ahaa dareen uu la gaar ahaa nin Jarmal u dhashay oo la oran jiray Karl Peters, kaas oo ku caan ahaa aragtida embriyaaliyadda. Ninkaas oo xambaarsanaa ruux gumaysi, ayaa bilowgii sanadkii 1884-kii, wuxuu dalka Jarmalka ka asaasay Jamciyadda Gumaysiga ee Jarmal Society for German Colonization. Bishii sebtember, isla sanadkaas, wuxuu soo gaaray jasiiradda Sensibaar, isaga oo u socday in uu sahmiyo meelo kamid ah dhulka gudaha ah ee bariga Afrika. Karl Peters oo hor-moode ka ahaa shirkad uu isagu goor danbe aasaasi doono, ayaa markii uu wax ka ogaaday xaaladda siyaasade! ! ed, midda ganacsi iyo tan cimilo ee jasiiradda, wuxuu u gudbay dhulka gudaha ah ee dalka Tansaaniya. Wuxuu la kulmay duqayda qowmiyadaha Afrikaanka ah ee halkaas ku noolaa, kuwaas oo ka caraysnaa maamulkii suldaanka Sensibaar iyo hannaankiisa ganacsi ee iibsiga adoomada. Waxaa u suurogashay in uu 12 heshiis la dhigto dad degan dhul lagu qiyaasay 60.000 km square, kaas oo u dhexeeya harada Tanganika iyo degmada Neosagara illaa meel ku dhow degmada Dar es Salaam. Inkasta oo heshiisyadu ay ku yimaadeen dareen uu Karl Peters la gaar ahaa, misana qoraalkoodii ayaa waxay u muuqdeen qaabkii lagu yiqiin heshiisyada ay dowladihii gumaystayaasha ahaa la dhiganayeen dadyowgii ay gumeeyeen. Sida ay heshiisyadaasi dhigayeen, duqayda Afrikaanka ah ayaa waxay oggolaadeen in dhulkoodu uu noqdo maxmiyad ay ilaaliyaan Jarmalku.! ! Waxay muujiyeen in eyan wax xiriir ah la laheyn suldaanka Sensibaar, iyaga oo isla markaas ballan-qaaday in eyan wax heshiis ah la dhigandoonin dowlado shisheeye ah. Heshiisyadaasi waxay dhaceen bilihii nofember iyo disember 1884-kii.

Karl Peters ayaa dalkiisii ku laabtay, halkaas oo sida caadadu ahayd, si diiran loogu soo dhoweeyay. Kaddib markii uu la kulmay hoggaamiyihii Jarmalka O. von Bismark, ayuu wuxuu u bandhigay wax-qabadkiisii. Dabadeed, dowladdii ayuu ka codsaday in ay aqoonsato heshiisyada uu dadyowga Afrikaanka ah la soo galay. Dowladdu, markii ay oggolaatay barnaamijikii uu Karl Peters la yimid, ayaa waxay soo saartay qaraar ay arintan ku taageerayso. Nuqulkii qaraarkuna wuxuu ahaa sidatan :

" Annaga, nicmadda Eebe dabadeed, embraadoorka Jarmal, boqorka Prussia, waxaanu cadeyneenaa oo aanu amreynaa sidan :

Waxaanu ku dhawaaqaynaa in aanu aqbalnay maamlkaasi iyo in ay (dadyowgaasi) ahaadaan maganta Embraadooriyadda, annaga oo naftayada u ilaalinayna xaqa aanu u leenahay in aanu maamullada kale ka goyno, hadday sharciga ku sugan tahay. Jamciyaduna waxay fursad siinaysaa maamulka wax kasta oo xuquuq ah oo ka ratibmaya ballamadii lagu heshiiyay iyo fulinta xeerarka, iyo in xubnaha fulinaya ay noqdaan dad u dhashay Jarmal ". (Barkhat : 1974. p. 419-420).

GoŽaankan oo si kedis ah u dhacay ayaa wuxuu ahaa mid lama filaan ah. Waayo Bismark, bilowgii maamulkiisa, wuxuu diidanaa nadaamka gumaysiga. Waxaa jiray ganacsato Jarmal ah oo horay ugu soo bandhigay in ay dowladda Jarmalka ay gumaysato meelo ay ganacsatadu sahmiyeen. Waxaa kamid ahaa codsi uu helay sanadkii 1872-kii, oo rag ganacsato ah ay ku dalbayeen in Jarmalka uu ku habsado jasiiradaha la yiraahdo Fiji. Sidaa darteed dowladihii gumaysiga ahaa kuma eyan tala-gelin in Jarmalku uu ku soo biirayo loolanka ay ka wadeen caalamka. Waxaa jirtay in Ingiriiska iyo Faransiiskuba ay siyaasaddooda dibadda raad ku lahayd is-beddelka ku imanayay dowladahooda iyo doorashooyinka barlamaanadooda. Sidaa darteed dhaqdhaqaaqa gumaysi-doonka ah oo ay wadeen waxaa la socday taxaddar siyaasadeed. Jarmalkuse wuxuu ahaa dowlad uu hal nin xukumo, sidaa darteed waxaa u sahlanaa goŽaan-qaadashada arimah! ! a istraateejiga ah. Waxaa kale oo jirtay nacayb xoog leh oo dhex yiil Jarmalka iyo Faransiiska, taas oo kalliftay in Bismark uu jeclaysto in Faransa ay ahaato dowlad taag-daran, si eyan ugu suuragelin in ay waa dambe ku soo duusho Jarmal.

Bismark markiisii hore wuxuu doonayay in uu Afrika u daayo Ingiriiska. Wuxuu ogaa in Ingiriisku uu u saamaxayay dadka Jarmalka ah in ay ka ganacsadaan meel kasta oo calan Ingiriis suran yahay. Sidaa darteed ayaa Jarmalku wuxuu kaalmo ka gaystay in Ingiriisku qabsado dalka Masar sanadkii 1882-kii. Sanadihii 1883-kii iyo 1884-kii, Jarmalku waxay Ingiriiska u muujiyeen rabitaan ay ku doonayeen in ay nasiib ku yeeshaan dhulka Afrikaanka laga boobayo. Laakiin Ingiriisku waa uu ka gaabsaday in uu jawaab ka bixiyo arinkan. Qodob kale ayaa jiray oo isna Jarmalka ka caraysiiyay, kaasina wuxuu ahaa mar ay damceen in ay Koonfur-Afrika ka samaystaan xarumo ganacsi, markaas ayay Ingiriiskii war-geliyeen si ay oggolaansho uga helaan. Taasna Ingiriiskii waa uu ka aamusay. Dhacdadan ayaa waxay isu soo dhowaysay Jarmal iyo Faransa, halkaasna waxaa ku hagaagay xiriirkii muddada murugsanaa ee labada dowladood. Jarmalkii ayaa Faransiiskii ka codsaday in ay dhan uga soo wada jeestaan! ! Ingiriiska. Arrimaha ay ku heshiiyeen baa waxaa kamid ahaa in ay aqoonsiga Koongo kala noqdaan Ingiriiska iyo Burtuqiiska. Waxay wada-jir ugu dhawaaqeen in dhulka Koongo uu yahay mid u baahan in xoogagga Yurub ay fadhi ka yeeshaan. Burtuqiiska oo ka baqayay in uu isku-dhac yimaado ayaa wuxuu ku taliyay in xoogagga embriyaaliayadda ah ay iska arkaan howlaha mashaariicda gumaysiga oo ay dunida ka wadaan. (East Africa a Century of Change 1870-1970. W.E.F. Ward & L.W.White. p. 31).

Hoggaamiyihii Jarmalka Otto von Bismarck ayaa wuxuu fidiyay gogol uu ku marti-qaadayo dhamaan dowladihii gumaystayaasha ahaa. Fadhigii ka dhashay gogoshaas ayaa lagu magacaabaa Berlin Conference. Shirkaas oo muddo sanad ah socday (15/ 11- 1884-kii illaa 26/ 11-1885-kii), ayaa si googoŽ leh waxaa qaybtiisii hore isu arkayay dowladihii gumaystayaasha ahaa. Qaybtii danbe waxaa lagu casumay dowladihii Yurub ee xorta ahaa oo markii hore laga tashaday. In shirku dheeraado waxaa kallifay dagaaladii iyo muramaddii dhex yiil dowladaha Yurub : Ingiriiska - Faransiiska, Ingiriiska - Jarmalka, Ingiriiska - Ruushka, Talyaaniga - Faransiiska, Faransiika - Baljiamka, Talyaaniga - Baljiamka. Arimaha laysku mari laŽaa waxay ahaayeen qadiyadihii loogu yeeri jirey East questions, Afirca - asia. Tusaale ahaan qadi! ! yadii Koongo, muddo lix sanadood ah (1879-1885) ayaa waxaa ku muran sanaa dowladaha Beljiam, Talyaani, Faransiis, Ingiris, Jarmal, Ruush, Burtuqiis. Dalka Marooko ayaa isna muran raagay dhex dhigay Jarmal, Faransiis iyo Ingiriis (1882 - 1907). (Cumar Cabdi Barre. PhD for Pre - Clonial Somali History).

Faransiiska iyo Jarmalka ayaa la yimid shirka in qayb ay gumaystaan laga siiyo gudaha Afrika, gaar ahaan Koongo iyo Nayjer. Isla markaas waxay mucaaradeen dalab Burtuqiiku soo jeediyeen oo ahaa in gumaysiga dalka Koongo, iyaga loo daayo. Waxaa kale oo ay mucaaradeen in Ingiriiska uu ganacsi ka bilaabo dhul uusan gumaysan. Xubnihii fadhiga yimid waxay calaamadeeyeen meelo ay tilmaameen in dhamaantood ay ka ganacsadaan. Waxaa kamid ahaa Koongo, Keenya, Ugaandha, Tansaaniya iyo Soomaaliya. Wafdigii Baljiika ayaa diiday in Koongo ay ahaato meel xor u ah ganacsiga dowladaha Yurub. Faransiiskuna, dhankiisa wuxuu culays saaray Ingiriiska in uu Nayjer ka dhigo meel ganacsigeedu xor tahay. Ingiriiskii si cad ayuu u diiday arintan. Markaas ayaa shirkii wuxuu qaatay weji hor leh oo ka duwan kii laysugu yimid. Waxaa bilaabatay in si toos ah loo qaybsado dhulalkii ay lahaayeen dadyowgii Afrikaanka ahaa. Weliba iyaga oo aanan la war-gelin, la abuuro diilimo lagu kala teedo dhulalkoodii, ! ! taas oo aanan wax masaalix ah u lahayn noloshii soo jireenka ahayd oo ay facahoodii hore ka dhaxleen iyo aayahooda dambe toona. Sidaas ayay ku gumoobeen dadyowga Afrika, qaaraddoodiina loogu magacaabay qaaraddii madoobayd. Markii la naqshadeeyay joqraafiga ay Afrika yeelanayso ayaa fadhigii wuxuu qaatay magaca Berlin Act. Bayaankii heshiiskaasi wuxuu soo baxay 26/ 2- 1885kii. (East Africa a Century of Change 1870-1970. W.E.F. Ward & L.W.White. p. 31-32).

Qodobka 34-aad ee heshiisku wuxuu qorayay sidan :

" Dowlad kasta ee Yurub ah ee saldhig ku yeelata xeebaha Afrika ama isku magacawda in ay maxmiyad ku leedahay, waxaa ku waajib ah in ay soo ogaysiiso dowladaha wax ka saxiixay heshiiska Berliin. Haddii eyan sidaas yeelin, sheegashadooda la aqoonsan maayo ".

Qodobka 35-aad ayaa isna wuxuu qorayay sidan :

" Dowladdii saldhig ku yeelata meel xeeb ah, waa in ay muujisaa in ay si isku-filaansho ah ay u maamuli karto degaanka, si ay u xigsato xuquuqda ay ku yeelanayso ee ah mid ganacsi iyo mid gaadiid ".

Qodobadaas ayaa waxay ahaayeen kuwa sharciga u siiyay dowlad kasta oo gumaysatada kamid in ay boobto intii awooddeedu gaadho ee dhulka qaaradda ah, dabadeedna loo sameeyo xuduud lagu saleeyay masaalixda dowladaha Yurub, iyada oo aanan lagala tashan dadkii dhulka lahaa. Ujeeddada ka danbaysana ay ahayd in la bililiqaysto hantida dabiiciga ah oo ay hibada u heleen, iyaga oo aanan waxna loo celin. (Hinsley, F.H., The New Cambridge Modern History Vol XI, Cambridge University Press, London, 1962).

Nuxurkii shirku waxaa lagu tilmaami karaa madal ay ku dan-fushadeen Jarmal, Faransiis, Ingiriiska, Ruushka iyo Talyaani. Dalalka kale ee yurub ee markaa xorta ahaa, waxay ahaayeen weheliyeyaal u sacbiya kuwa kor ku xusan, waxaana laga sixiixay dhamaantood in ay qayb ka ahaayeen dowladaha shiray iyo in ay siduu yahay u qaataan una fulinaayaan. Aduunkii loo heshiiyay waxaa loo qaybiyay saddex :

1. Ddalal madax-bannaan oo is-maamula, sida Laybeeriya, Masar iyo Itobiya.

2. Dowlado madax-bannaani dhantaalan haysta, kuwaas oo dusha laga maamulo laakiin is-maamul hoosaad leh, sida qowmiyadihii turkiga ka hoos-baxay (Carabaha intoodabadan).

3. Dalal aan nina sheegan without owner, sida Afrika inteedii badnayd.

Soomaaliya waxaa qayb u helay 3-  dii dal ee gaystay, cadaynta inay dhulkaas xukunkooda ku hoos jirro - ingiriis, faransiis iyo talyaani. Jarmalku wuxuu heshiiska ku darsaday qodob muhiim ah oo u saamaxayay in maamullada ay dowladaha Yurub ka sameeyeen dhulka xeebaha ah ee bariga Afrika, ay ganacsiga Jarmalka u saamaxaan in uu si madax-bannaan ugu tallaabo dhulka gudaha ah ee qaaradda